Ο Κάτω Κόσμος | Ποιήματα Κύπρου

Μια εικόνα του Κάτω Κόσμου

Ο Θάνατος —ακάλεστος κι ανηλεής— ήρθε ΄να μεσημέρι στα μέσα τού καλοκαιριού.

Μολυβένιος ο ουρανός Μολυβένιος ο ήλιος Μολυβένια η μέρα. Το μικρό κορίτσι με ΄να τάλιρο στο στόμα περιμένει τον βαρκάρη να σαλπάρουν για την Στύγα. Ατέλειωτη η νύχτα δίχως αστέρια και φεγγάρι· χαμόγελα φρικιαστικά, σαγόνια χωρίς χείλη και κρανία δίχως μάτια γυαλίζουν κάτω στο βυθό. Μπροστά της βλέπει όλους που πέθαναν νωρίς— τους προδομένους στον έρωτα χιλιάδες άχαρες παρθένες και μάνες με μικρά παιδιά. Στην Πύλη, ο Άρχοντας καραδοκεί με δώρο ρόδι και νερό. Το κορίτσι τρώει το φρούτο πίνει το νερό της Λήθης κι ο Κέρβερος και οι σκιές μοιρολογούν τον άδικον χαμό της.

Ένα ποίημα στη σειρά Δεκατρείς Mεταξωτές Mπαλάντες

Read the English version of this poem at The Underworld

Λίγα λόγια για το ποίημα…

Ποιήματα Κύπρου: Ταξίδι στον Κάτω Κόσμο - Εξερευνώντας τον Μύθο, τη Θνητότητα και τον Άδη

Ο “Κάτω Κόσμος,” ένα ποίημα από τη σειρά “Δεκατρείς Μεταξωτές Μπαλάντες” της συλλογής Ποιήματα Κύπρου, είναι μια σκοτεινή κατάβαση στην ψυχή του μύθου και της απώλειας, αντλώντας την έμπνευσή του από την ποίηση της Κύπρου και τις απαρχές της ελληνικής μυθολογίας. Σε ένα σκηνικό “μολυβένιο,” όπου το φως έχει ξεθωριάσει και τα χρώματα έχουν χαθεί, διαγράφεται η οριακή εμπειρία της μετάβασης από τη ζωή στον θάνατο, μέσα από ένα ποιητικό ταξίδι γεμάτο θλίψη, τρόμο και αρχαίο συμβολισμό.

Η πορεία του κοριτσιού, σκιαγραφημένη κάτω από έναν “μολυβένιο ουρανό” και έναν “μολυβένιο ήλιο,” τοποθετείται μέσα σε έναν τόπο όπου δεν υπάρχει πια ελπίδα. Στο στόμα της κρατά “ένα τάλιρο”, το αρχέγονο νόμισμα που, σύμφωνα με τον μύθο, εξασφαλίζει τη διέλευση προς τη “Στύγα”. Αυτή η λεπτομέρεια, βαθιά ριζωμένη στον συμβολισμό της αρχαίας Ελλάδας, υποδηλώνει τη σιωπηλή, αλλά αναπότρεπτη, διάβαση στον κόσμο των νεκρών—τον Άδη.

Η περιγραφή της διαδρομής γίνεται μέσα από εικόνες που αγγίζουν τον εφιάλτη: “σπασμένα σώματα,” “σαγόνια χωρίς χείλη,” “κρανία χωρίς μάτια”. Είναι ένα ποίημα που ενσαρκώνει τον τρόμο του Κάτω Κόσμου. Οι σκιές που προβάλλονται μπροστά από το κορίτσι—“δυστυχισμένες παρθένες,” “προδομένοι εραστές,” “μητέρες και παιδιά που πέθαναν νωρίς”—συνιστούν ένα σύνολο από φαντάσματα θλίψης και απώλειας, στοιχειώνοντας τη μνήμη.

Η κορύφωση του ποιήματος εκτυλίσσεται στις μαρμάρινες πύλες του Άδη, όπου ο Κέρβερος, το μυθικό θηρίο με τα τρία κεφάλια, στέκεται φρουρός. Πέρα από την πύλη, η μορφή του Άδη δεν προκαλεί ούτε τρόμο ούτε γαλήνη, αλλά ένα βουβό δέος. Το κορίτσι δέχεται από εκείνον ρόδι και νερό της Λήθης—σύμβολα της λήθης και του αποχωρισμού. Με αυτή την πράξη, εγκαταλείπει οριστικά τον κόσμο των ζωντανών, επιλέγοντας την αιώνια ανάπαυση.

Το ποίημα “Ο Κάτω Κόσμος” εκφράζει απόλυτα τον σκοτεινό παλμό που διατρέχει πολλά από τα Ποιήματα Κύπρου, με έμφαση στην ποίηση της Κύπρου που εστιάζει στη θνητότητα, την τελετουργία του τέλους και την οριακή εμπειρία του θανάτου. Στο έργο αυτό, οι συμβολισμοί και τα φασματικά τοπία συνθέτουν ένα καλειδοσκόπιο θλίψης και μνήμης, αποδίδοντας τη μετάβαση στον Άδη ως μια ποιητική τελετή.

Ανάλυση των Θεμάτων του Ποιήματος

Το ποίημα αντλεί από τον μύθο και την ελληνική θρησκευτική παράδοση για να επεξεργαστεί το διαχρονικό θέμα της μετάβασης στον θάνατο. Μέσα από το πρίσμα της ποίησης της Κύπρου, αναδύονται ερωτήματα για τη φύση της ύπαρξης, την απώλεια και την αναζήτηση νοήματος στον μεταφυσικό χωροχρόνο.

Ανάλυση του Στίχου

Η λιτή, σχεδόν τελετουργική γλώσσα, εντείνει την αίσθηση βαρύτητας και αναπόδραστου. Η επαναληπτική χρήση του “μολυβένιος” προσδίδει ρυθμό και υπογραμμίζει τη μονότονη, αποπνικτική ατμόσφαιρα της λύπης. Η σύνθεση εξελίσσεται σε ένα τοπίο όπου οι λέξεις χτίζουν εικόνες με μεγάλη ποιητική δύναμη.

Ανάλυση των Συμβόλων

Το “τάλιρο” γίνεται φορέας μετάβασης, ενώ ο ποταμός και τα σπασμένα σώματα παραπέμπουν στην αναπόφευκτη αποσύνθεση. Οι μαρμάρινες πύλες λειτουργούν ως σύνορα ανάμεσα στον κόσμο της μνήμης και της λήθης. Το ρόδι και το νερό της Λήθης ενισχύουν τον συμβολισμό του αποχωρισμού, της διαγραφής του παρελθόντος, της αιώνιας αποδοχής.

Κύρια Ποιητική Εικόνα

Το κορίτσι στο κατώφλι του Άδη, περικυκλωμένο από φαντάσματα, είναι η εικόνα που κυριαρχεί: ένα πλάσμα ευάλωτο που στέκει ανάμεσα στην αθωότητα και τη λήθη, ενώ ο κόσμος γύρω της αποσυντίθεται μέσα στη θλίψη, την προδοσία και τη σιωπή. Είναι μια εικόνα καθαρά κυπριακής ποίησης, που φέρει τη μνήμη μιας πολιτισμικής κληρονομιάς και της αέναης αναμέτρησης με το τέλος.

Αντίκτυπος Θρησκευτικού Συμβολισμού

Ο Άδης, όπως παρουσιάζεται, δεν είναι απλώς ο τόπος των νεκρών. Είναι ένα κατώφλι, ένα τελετουργικό πέρασμα, μια θεότητα που δεν εκδικείται αλλά υποδέχεται. Το ταξίδι στον ποταμό, ο βαρκάρης, ο Κέρβερος, όλα αποτυπώνουν τον θάνατο ως ιερή μετάβαση — ιδέα που συναντάται συχνά στην ποίηση της Κύπρου, με τρόπο υποβλητικό και συναισθηματικά φορτισμένο.